مقدمه چاپ نشده انسان و معرفت به قلم دکتر منصوری لاریجانی

  مقدمه کتاب انسان و معرفت (استاد طاهری) که این مقدمه به قلم دکتر اسماعیل منصوری لاریجانی می باشد . دوستان با دقت مطالعه کنید و با صحبتهای روزهای اخیر ایشان مقایسه ....

 کتاب «انسان و معرفت» تألیف جناب آقای محمدعلی طاهری را به دقت مطالعه نمودم. این کتاب بسیار ارزشمند است و نه تنها مغایرتی با تعالیم اسلامی و علوم اهل بیت علیهم السلام ندارد؛ بلکه از بسیاری جهات متأثر از آموزه­های دینی و متون عرفان اسلامی می­باشد. بر این اساس، اینجانب نگارش این مقدمه را از چند جهت ضروری دانستم:

1-­ شفافیت مواضع «عرفان کیهانی»

«عرفان کیهانی» لزوما رویکردی درمانی دارد؛ اما از آغاز با رد و قبول گروه های مختلف، همراه بوده است. اینک با تدوین این کتاب، به عنوان اصول و مبانی حرکت کیهانی پاسخ بسیاری از شبهات و پرسش ها داده خواهد شد و مجال فتنه­انگیزی و جنجال را از فرصت­طلبان خواهد گرفت. اگرچه در کتاب­های «عرفان کیهانی» و «انسان از منظری دیگر» نسبتا مواضع جناب آقای طاهری بیان شده است؛ در این کتاب، بر اساس موازین علمی و عقلانی، به طور کامل جهان­بینی و خط مشی فکری «عرفان کیهانی» تبیین گردیده است.

2-­ تولید روش­های تازه در بهسازی ارائه­ی عرفان اسلامی

بنده بر اساس اندیشه­ی مقام معظم رهبری در زمینه­ی تولید علم و جنبش نرم­افزاری معتقدم که در حوزه­ی فلسفه و عرفان که هم پشتوانه­ی احکام شریعت و دیانت و هم مرجع افکار و اندیشه­ی جوانان و روشنفکران در هر دوره است، به طریق اولی و احسن باید تحول و نوزایی پدید آید. اگرچه آثار ارزشمند بزرگانی چون بوعلی سینا، شیخ اشراق، محیی­الدین عربی، ملاصدرا، مولوی و ... جایگاهی ابدی در تاریخ علم و ادبیات عرفانی ما دارند، اما نیاز به ارائه­ی جدید مطالب عرفانی و ادبی بر اساس مقتضیات زمان به ویژه در فصل نوگرایی تاریخ بشریت، بیش از پیش به چشم می­خورد. عدم توجه به این نیاز موجب شد که نحله­های کاذب عرفانی از فراسوی جهان به ما هجوم آورند و جوانان پاک و معرفت­طلب این مرز و بوم را به دام عرفان های وارداتی گرفتار سازند.

3-­ مقابله با عرفان­های کاذب

یکی از راه های مهم مقابله با عرفان­های کاذب وارداتی، احیای میراث حکمت ایرانی و عرفان اسلامی بر مبنای روش­های متعارف روز با حفظ چارچوب و پایه­های اصلی آن در آیات قرآن و سیره­ی اهل بیت علیهم السلام است. از این رو وقتی کتاب «عرفان کیهانی» را جهت نوشتن مقدمه و پاورقی مطالعه کردم، دقیقا آن را در زمره­ی کارهایی دیدم که هم برای به روز کردن آموزه­های عرفان اصیل اسلامی ضرورت دارد و هم برای مقابله با عرفان­های کاذب وارداتی. از این رو، بلا درنگ به نوشتن مقدمه­ی «عرفان کیهانی» مبادرت نمودم و از آقای طاهری که با نیتی پاک و ادبیاتی منطبق بر تعالیم عرفانی ما به میدان آمدند، تقاضا نمودم که کتابی را که بیانگر اصول و مبانی این جنبش نرم­افزاری باشد، بر اساس تعالیم قرآنی و متون اصیل عرفان اسلامی تهیه نماید که خوشبختانه کتاب حاضر، محصول آن تقاضا و تلاش­های خالصانه­ی جناب آقای طاهری است که انصافا هیچگونه انحرافی از مسیر شریعت اسلام و احکام نورانی قرآن در آن دیده نمی­شود. چه بسا مطالب شطح­آمیز و مغایر با آموزه­های دینی در متون و آثار بزرگان متصوفه دیده شد که در این کتاب (انسان و معرفت) به چشم نمی­خورد. منصفانه نیست که بعضی افراد کم­اطلاع یا بی­اطلاع از مشرب «عرفان کیهانی» آن را در کنار نحله­های عرفان­نما قرار داده، چوب تکفیر را ناجوانمردانه بر سر آن بکوبند. اندکی تأمل و مقایسه­ی تعالیم عرفان­های کاذب با مطالب این کتاب، نادرست بودن داوری­های ناصواب را برملا می­سازد.

وجه مشترک نحله­های کاذب عرفانی دعوت به بی­خدایی است. در تعالیم تانترایی، اکنکار، اشو و ... به صورتی مرموز و ابهام­آلود، خداوند متعال از زندگی انسان حذف می­شود؛ در حالی که در کتاب «انسان و معرفت» تماما دعوت به سوی خداوند یکتا و مهربان است و کمال متعالی عاشق سالک در نهایت فنا در قرب الهی است. همچنین، عرفان­های کاذب به دنبال آن هستند که با مطلق کردن بعضی از افراد به عنوان قطب راه نوآموزان را تسلیم او کنند؛ چرا که تسلیم شدن را شرط ورود به حلقه­ی اصلی معرفت می­دانند و با این ترفند بسیاری از جوانان فریب­خورده را در دام شیادان هوس­باز گرفتار می­کنند. در حالی که مراد از «تسلیم» در کتاب «انسان و معرفت» و یا در عرفان اسلامی، مندک شدن اراده­ی سالک عاشق در اراده و مشیت الهی است: «و ما تشاؤون إلا أن یشاء الله».

خطرناکتر آن که نحله­های کاذب عرفانی، دیانت­سوز و شریعت­ستیز هستند؛ اگرچه به ظاهر، لعابی از تعالیم آیین­های بزرگ هندوئیسم و بودیسم و ...  را به همراه دارند، مثل آنان به تعبیر جناب مولوی همان روباهی است که در خم رنگرزی افتاد. وقتی بیرون آمد، به نزد روباه­های دیگر رفت و گفت: من طاووس هستم. هرچه روباه­ها به او می­گفتند که این یک توهم است که گرفتار آن شده­ای و تو نه آواز طاووس می­دانی و نه در گلستان، هنر پرگشایی داری، نصیحت روبهان در او اثر نمی­کرد.

خلعت طاووس باشد ز آسمان       کی رسی با رنگ و دعوی­ها بدان

در حالی که شما در کتاب حاضر ملاحظه می­کنید که راه رسیدن به معرفت را در شریعت ناب خلاصه می­کند و با استناد به کلام نورانی امیرالمؤمنین، علی(ع) عبادت عارفانه را شرط ورود به عالم غیر وارونه می­داند و ...

خوب است کسانی که قلم ستیز بر می­دارند و در عرصه­ی مطبوعات جولان می­دهند، کورکورانه عصا نجنبانند و قندیل آشنایان را نشکنند.

ما که کورانه عصاها می­زنیم       لاجرم قندیل­ها را بشکنیم

4-­ درایت متولیان فرهنگی و پژوهشی کشور

درایت و هوشمندی متولیان فرهنگی و پژوهشی کشور منوط به این است که جهت مقابله با هجوم فرقه­ها و نحله­های کاذب عرفانی، از ذخایر گرانبهای عرفان اسلامی و حکمت اشراقی ایران به خوبی استفاده کنند و بدانند با داشتن چنین سرمایه­ی عظیمی، مقابله با عرفان­های وارداتی کار آسانی است. به قول مولوی:

آنکه بر افلاک رفتارش بود       بر زمین رفتن چه دشوارش بود

به شرط آن که در وحله­ی اول، تردیدها و اگر و مگرها را در مورد متون عرفان اسلامی کنار زده، مرز عرفان اسلامی را که منبعث از آموزه­های قرآنی و علوم اهل بیت علیهم السلام است، از آداب صوفی­مآبان جدا نماییم و آنگاه با تعریف نرم­افزار مناسب زمان و گفتمان جدید، نظیر آنچه که جناب آقای طاهری به وجود آوردند، نیاز علاقمندان به ویژه جوانان را به گرایش­های عرفانی تأمین کنیم.

اگر این رویکرد را که اجتناب ناپذیر است، پذیرا شویم،

به راستی، کسی که اعجاز «و ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمه للمؤمنین» را در عمل نشان می­دهد و در حوزه­ی «فرادرمانی»، جامعه­ی پزشکان متخصص را در مواردی که از درمان بیماران نا امید شده­اند، به دنبال می­کشد، مستحق تمجید و حمایت است یا تنبیه و ملامت؟ چرا عده­ای کم­دانش، به جای نقد عالمانه، فرصتی را که جناب آقای طاهری برای خدمت به عرفان ایرانی و اسلامی فراهم کرده است، دستاویز هجوم رسانه ها قرار می­دهند؟

دانش ناقص نداند فرق را       لاجرم خورشید داند برق را

5-­ عقاید عرفان کیهانی

کتاب حاضر، مجموعه عقاید «عرفان کیهانی» است که مواضع آن، به طور کامل مطابق با شریعت و آموزه­های دینی تبیین شده است و استدعا دارد کسانی که در مورد عقاید آقای طاهری و نسبت آن با تعالیم اسلامی سؤالاتی دارند، حتما این کتاب را مطالعه نمایند. منظور این اثر، به طور خلاصه، توجه دادن انسان به خودآگاهی درونی و هدایت آن به سوی منبع لایزال الهی است که چرخه­ی حرکت عرفانی را تشکیل می دهد.

و اگرچه گفتمان آقای طاهری جدید است، ولی از نظر مبانی و اصول اعتقادی به طور کامل مبتنی بر تعالیم قرآنی و روایی است و تا آن­جا که بضاعت علمی حقیر اجازه می­داد، در مطالعه­ی این کتاب، موردی که با تعالیم اسلامی و سیره­ی معصومین علیهم السلام مغایرت داشته باشد، مشاهده نکردم.

جناب آقای طاهری نه مدعی است کسی را به آسمان می­برد و نه سایبان کسی است و نه حلقه­ی ذکر عارفانه دارد و نه رقص عاشقانه و نه تمهید غزل می­کند و نه جمالی را بدل؛ بلکه نیروی الهی مانده در جان را از غلط اندازی نفس رها می­کند و برای رفع آلام روحی و جسمی، از آن بهره می­برد.

این جهان تن غلط انداز شد       جز مر آن را کو ز شهوت باز شد

خارج از مطالب این کتاب، هر کس هر چه گوید یا ببافد، نسبت دادن آن به آقای طاهری، نه تنها کاری ناصواب و گناهی نابخشودنی است، بلکه مسئولیت پاسخگویی هم برای ایشان ایجاد نمی­کند.

در پایان، از همه­ی محققان و اندیشه­وران متعهد که دغدغه­ی نشر عرفان اسلامی را با نرم­افزارهای جدید و گفتمان­های نو و تحول­آفرین دارند، عاجزانه تقاضا می­کنم که نظرات و دیدگاه­های ارزشمند خود را در تقویت و تکمیل این حرکت نوگرایانه ارائه نمایند و خود را در پیشبرد اهداف عرفان ناب اسلامی و ایرانی سهیم بدانند که انگیزه­ی حقیر هم در تقدیر این مقدمه، بر آمده از همان دغدغه­ی درونی بوده است. در ضمن، جا دارد از دوستان فاضلی که در تدوین این کتاب، استاد طاهری را یاری نمودند، تشکر و قدردانی نمایم.

خداوندا! این عبد حقیر را به سبیل مرضات خود هدایت فرما و تصورم را در فهم حقایق دین و معرفت، با عنایت بیکرانت جبران فرما و ابر رحمت و هدایت ولی الله الاعظم، امام زمان (عج) را سایه­ی عزت ما در دنیا و آخرت قرار بده و صواب این تقریر زهیر را به ارواح طیبه­ی شهدای کربلا و هشت سال دفاع مقدس عائد و واصل بفرما.

                                                                          آمین رب العالمین

                                                      الحقیر: اسماعیل منصوری لاریجانی

                                                  سوم رمضان المبارک- سنه 1388 هجری شمسی